نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• امید بابایی ¹
• محمدجواد زاهدی مازندرانی ²

¹ مربی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

با وجود برخی ادعاها در مورد مرگ طبقه، طبقه همچنان موضوعی مهم در بررسی­ های جامعه­ شناختی برد متوسط و به ویژه در تعیین ترجیحات دینی است به نحوی که کنشگران دینی تمایل به سبک­های دینی مرتبط و متناسب با موقعیت اقتصادی - اجتماعی خود­شان را دارند. به سخن دیگر، افراد با موقعیتهای اقتصادی - اجتماعی مختلف، ذائقه دینی متفاوتی دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی ذائقه دینی طبقه فرودست شهری است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش نظریه زمینه ­ای انجام گرفته است. مشارکت ­کنندگان در این پژوهش کنشگران دینی طبقه فرودست شهری در شهرکرد هستند که از طریق نمونه ­گیری هدفمند از نوع ملاک­ محور انتخاب شده­ اند. داده ­ها از طریق مصاحبة نیمه ­ساخت­ یافته با هجده نفر از افراد این طبقه جمع ­آوری شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی و برای تأمین روایی و پایایی از معیارهای گوبا و لینکلن استفاده شده است. یافته­ ها بیانگر هجده مقولة منتخب است که در قالب یک مدل پارادایمی با مقولة محوری (مناسکی ­شدن دین)، شرایط علّی (جمع­ گرایی، سنت ­گرایی، تقدیر­گرایی و احساساتی بودن)، شرایط زمینه ­ای (جامعه ­پذیری دینی مناسک­ محور)، شرایط مداخله ­ای (پایگاه اقتصادی - اجتماعی پایین)، راهبردها (دینداری مناسکی، دینداری عاطفی، دینداری واسطه­ ای، دینداری تکلیفی، دینداری موروثی و دینداری تقدیرگرا) و پیامدها (تقلیل­ گرایی دینی، ظاهرگرایی دینی، کارناوالی­ شدن مناسک، مداح محوری و بدنمندی دینی) سازمان یافته است. نتایج بیانگر آن است که مناسک، جایگاه برجسته، مهم و موثری را در ذائقه دینی طبقه فرودست شهری دارد و تعیین این جایگاه بدون فهم منطق دین عامه و فهم منطق مناسک در دین عامه امکان پذیر نیست. 
 

کلیدواژه‌ها

• دینداری
• ذائقه دینی
• طبقه فرودست شهری
• نظریه زمینه­ای
• مناسکی ­شدن دین

موضوعات

• جامعه شناسی دین