نوع مقاله : علمی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه جامعهشناسی دانشگاه اصفهان
2 دانشیار گروه جامعهشناسی دانشگاه اصفهان
چکیده
از آن‌جایی که مطالعات مربوط بهمدرنیته ایرانی، و جامعهشناسی تاریخی، تاثیراتی مهم بر مطالعه سایر حوزههای مرتبط با مدرنیته از جمله وضعیت جامعهشناسی در ایران دارند شایسته توجهاند. دکتر ابراهیم توفیق یکی از جامعهشناسان ایران است که مطالعات جامعهشناسی و مدرنیتة ایرانی را با رویکردی بهجامعهشناسی تاریخی، بر تبارشناسی لحظه حال متمرکز نموده است. این مقاله در صدد تحلیل مطالعات ایشان به‌منظور فهم انتقادی مطالعات تبارشناختی از اکنونیتی است که نوع مواجهه با آن، وضعیت سنت، مدرنیته و جامعهشناسی را در ایران رقم زده است. به این منظور داده‌های27 اثر از توفیق، به‌شیوه اسنادی گردآوری و با روش مرور سیستماتیک، مورد تحلیل قرار گرفتهاند. پایانبندی انتقادی فراتحلیل صورت گرفته درباره آثار و آراء توفیق؛ فقدان مطالعه مناسبات سیستماتیک میان دانش و سرشت قدرت مآب دانش، تقلیل روابط سیستماتیک میان دانش و اراده بهقدرت، بهمناسبات میان دانش و بلوک قدرت، تقلیل نظام دانش به‌محتوای دانش، تعلیق چگونگی گسست از گفتمانِ گذار، مغفول باقی گذاشتن بحران بازنمایی در رابطه میان نظام تولید دانش و وضعیت جامعه، غفلت از ناتوان سازی سوژه در گسست از خوانش گذرا از حال توسط نظریه پسااستعماری، نقد ایدئولوژی در سطح رفتاری به رغم باور به ضرورت نقد مبنای وجودی ایدئولوژی در سطح شناختی، قرار گرفتن نظریه حال در معرض پروبلماتیک نظریة تداوم و. . . را نتیجه میگیرد. این موارد از سویی منجر به رسمیت یافتن فردیت لحظه حال و از دیگر سو منجر به بازتولید تلقی تداوم و بی توجهی به انحطاط شده است. همچنین این امور از سویی منجر به هوشیاری نسبت به تبعات گفتمانی رویکرد پسااستعماری، و از سوی دیگر منجر به فرسایش سوژه در گسست از خوانش گذرا از لحظه حال توسط جامعهشناسی در ایران شده است.
کلیدواژه‌ها
جامعهشناسی ایران، دوره7، شماره1: از صفحه93تا125.
)