مجله جامعه شناسی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

راهنمای نویسندگان

فرم تعارض منافع

دیگریِ دینی در دیالکتیک ثبوت و نفی (خوانشی نظری- انتقادی از مواجهه سوژه و دیگری)

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

این پژوهش به­میانجیِ نقدی هستی­شناسانه، برآنست تا رهاییِ دیگری (به­مثابه ابژه) از تسلط سوژه را (گفتمان دینی مسلط) واکاود، اما هدف وارونه کردن این نسبت نیست،
به­بیانی دیگر نشاندن دیگری در جای سوژه و دیگری را بر سوژه مسلط کردن. بلکه هدف اساسی در این­جا ارتباط بنیادین میان سوژه و دیگری است که ضرورت طرح این پروبلماتیک را پیش می­کشد. مفاهیمی که از دل صورت‌بندیِ نظری (برگر، باختین، رانسیر) برآمده­اند در کلیت خود بر چگونگی نسبت سوژه و دیگری استوراند. دیگری در این تلقی، ابژه­ای در درون تکثری از ابژه­های شناخت نیست که باید سوژه، آن را دریابد بلکه دیگری نیز واجد سوژگیِ خود (سوژه شناسنده) است که هر دَم به­میانجیِ وضعیت­های اجتماعی، تاریخی، سیاسی، فرهنگیِ خاصی آن را از کف داده یا از او سلب گشته است. بر این اساس نسبت تساهل دینی و پلورالیسم دینی با گفت‌وگومندی و بینامتنیت در بستر اجتماعی چیست؟ نسبت تساهل دینی با من از یک­سو و دیالکیتک من با دیگربودگی در بستر اجتماعی چیست؟ آیا می­توان از برابری رادیکال یا بازتعریف تقسیم امر محسوس رانسیری به­مثابه میانجی­ای ضروری یاد کرد؟ سپهر برابری رادیکال تا چه مرزی می­تواند گسترده شود؟ آیا گفتمان مسلط دینی یا (پلیس به­تعبیری رانسیری) مجالی برای سیاستِ (دیدارپذیری) دیگری خواهد داد؟ سیاستِ دیگری در مواجهه با گفتمان مسلط دینی یا پلیس از چه مکانیسم­هایی می­تواند بهره جوید؟پس از واکاوی منابع نظری و بهره­گیری از روش اسنادی جهت توصیف و تحلیل ادبیات پروبلماتیک پژوهش، مدلی نظری/مفهومی از منطق درونی بحث استخراج شده تا امکان آشکارشدن پیچیدگیِ توصیف و تحلیل برآمده از صورت‌بندیِ بحث، فراهم گردد. در نهایت پژوهش برآن‌ است تا نشان دهد که، خودآیینیِ سوژه­ها (سوژه شناسنده کانتی)، مواجهة آن­ها با اغیار را نه به­گونه­ای یک­سویه و اقتدارگرایانه، بلکه آکنده از گفت‌وگو و گفت‌وگومندی می­سازد (دیالوگ باختینی) که سوژه را ایستاده در تکثری از معانی و نشانه­هایی قرار می­دهد که او را به­ساخت صورت‌بندی­هایی منطقی از نمودگارهایی (فنومن) فرامی­خواند که در بازار دین در برابر دیدگان او تجلی
می­یابند. سلسله­مراتبی که دیگری را، به­مثابة ابژة­ فاقد خودآگاهی، بر می­سازد، واسازی گشته و دیگری نیز به مثابه سوژه، واجد شناخت ابژه­های متکثری می­گردد (سیاستِ رانسیری) که در این بازار عرضه می­گردد.  
 
 

کلیدواژه‌ها

مراجع
تودوروف، تزوتان (1377)،  منطقگفت‌وگویی، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز.
برگر، پیتر؛ بریجت برگر و هانسفرید کلر(1381)، ذهن بی­خانمان، آگاهی و نوسازی، ترجمه محمد ساوجی، تهران: نشر نی.
برگر، پیتر (1397)، سایبان مقدس(عناصر نظریة جامعه­شناختی دین)، ترجمه ابوالفضل مرشدی، تهران: نشر ثالث.
برگر، پیتر (1375)، ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران، نشر: آموزش انقلاب اسلامی.
عظیمی، حسین؛ علیا، مسعود(1393)، نسبت متن و صدای دیگری در اندیشه باختین، فصلنامه علمی-پژوهشی کیمیای هنر، سال سوم، شماره 13، 1393: ص 16-7.
گاردینر، مایکل (1381)، تخیل معمولی باختین، ترجمه یوسف اباذری، ارغنون، شماره 20.
خبازی کناری، مهدی؛ سبطی، صفا (1395)، مسئولیت در برابر مرگ دیگری؛ بنیاد سوژه در فلسفه لویناس، فصلنامه غرب­شناسی بنیادی؛ پاییز و زمستان 1395، دوره 7، شماره 2؛ ص 22-1.
رانسیر، ژاک (1388)، ده تز در باب سیاست، ترجمه امید مهرگان، تهران، نشر: رخداد نو.
کاپوتو؛ جان دی (1396)، چگونه کیرکگور بخوانیم، ترجمه صالح نجفی، تهران، نشر: نی.
نامورمطلق؛ بهمن (1387)، باختین، گفت‌وگومندی و چندصدایی مطالعه پیشابینامتنیت باختینی، پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، بهار 1387، شماره 57: ص 414-397.
Amaya, Yonas Tesema (2017), A Short History of Religious Pluralism and Tolerance,  Historical Research Letter, ISSN 2224-3178 (Paper) ISSN 2225-0964, vol39,2017.
Samoyault, Tiphaine (2005), L’intertextualité. Paris: Armand Colin.
Claire Gignoux, Anne (2005), Initiation à l’intertextualité. Ellipses.
Ducrot, Oswald (1984), Le dire et le dit. Les Editions de Minuit.
Bakhtine, Mikhail (1970), L’oeuvre de François Rabelais. Paris: Gallimard.
Bakhtine, Mikhaïl (1970), La Poétique de Dostoievski. Paris: Seuil.
Bakhtine, Mikhail (1975), Esthétique et théorie du roman. Paris: Gallimard.
Berger, Peter L (1967), Sacred Canopy: Element of A Sociological Theory of religion, New York: Doubelday.
Bakhtine, Mikhail (1999), Problems of Dostoevsky ‘s Poetics, translated by Caryl Emerson, Minnesota: University of Minnesota Press.
 Bakhtine, Mikhail (1999), Toward a Philosophy of Act, translated by Vadim Liaponuv, Texas: Unversity of Texas Press.
Holquist, Michael (2002), Dialogism, New York: Routledge.
Linell, per (2008), Essential of Dialogism, Sweden: Department of Communication Studies Linkoping University.
Romdenh-Romlue, Komarine (2011), Routledge Philosophy Guidebook to Mellean-Ponty, London: Routledge.
Zappen, James P.( 2004), The Rebirth of Dialogue, Bakhtin, Socrates, and the Rhetorical Tradition, New York: State University of New York Press.
Bakhtin, Mikhail. 1986. Speech Genres and Other Last Essays, translated by Vern W. McGee, Texas: University of Texas press.
Levinas, Emmanuel, (1969), Totality and Infinity, Translated by Alphonos Lingis, Duquesne University Press.
Rancière, Jacques (2011), The Thinking of Dissensus; en Paul Bowman and Richard Stam (eds.), Reading Rancière, Continuum, Londres and New York, pp. 1-17.
Ahmed, J.U. 2010. Documentary Research Method: New Dimensions. Indus Journal of Management & Social Sciences. Volume 4. Pp 1-14.
McCulloch, G. (2005), Documentary Research in Education, History and the Social Sciences. London and New York: Routledge Falmer.
Stewart, D. & M. Kamis (1984), Secondary Research: Information Sources and Methods. CA: Sage. 
مجله جامعه شناسی ایران
دوره 20، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 26-48
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار