نوع مقاله : علمی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی
2 استادیار جامعه شناسی دانشگاه فردوسی
چکیده
این پژوهش در نظر دارد با تحلیل نشانه‌شناختی اجتماعی صف، به‌عنوان یکی از منابع نشانه‌ای حاضر در تجربه‌تحصیلی دختران جوان، به‌بازنمایی نظام معنایی شکل‌گرفته در فضای بین‌الاذهانی عاملان اجتماعی مذکور بپردازد. در این راستا روایتهای سیزده تن از دختران جوان مشهدی از صف، مبتنی بر رویکرد نشانه‌شناسی اجتماعی ون‌لیوون تجزیه و تحلیل شده است. نتایج این تحقیق نشان داد صف به‌منزلة عرصه‌ای برای اعمال قدرت انضباطی، دانش‌آموزان را در فرایندی تربیتی وارد می‌سازد که مشتمل بر مجموعه‌ای از تعاملات نابرابر و عمدتا کلیشه‌ای، و با تمرکز بالا بر تداوم نشانههای صوری وابسته به‌آن است. به‌عبارت دیگر صف که ظاهرا، ابزار تربیت و آموزش قانون در مدرسه، به‌حساب می‌آید در عمل دانش‌آموزان را به‌سمت فرایندی انفعالی و قدرت‌زدا می‌کشاند، به‌گونه‌ای که آنان تحصیل را جدا از خود می‌بینند و نهایتا به‌عاملانی فرمانبردار مبدل می‌شوند
کلیدواژه‌ها
اسمیت، فلیپ (1383)، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه حسن پویان، نشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی با همکاری بین المللی گفتگوی تمدن‌ها.
اطهاری نیک‌عزم، مرضیه؛ احمدی، سهراب (1396)، «تحلیل نشانه شناختی شیوه های گفته پردازی در یسن های نهم و دهم اوستا»، جستارهای زبانی، دوره 8، شماره 5، پیاپی 40، صص 159-179.
ایران مهر، مسلم؛ گیتی پسند، زهرا (1395). «یک پژوهش کیفی: بررسی عوامل موثر بر خوش بینی دانش‌آموزان به‌نظام آموزشی»، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، سال 7، شماره 27، صص 105-128.
ایزدی فر، افسانه؛ صفایی موحد، سعید؛ شالی، الهام (1396)، «واکاوی رفتار‌های خشونت آمیز آموخته‌شده در مدرسه از منظر برنامه درسی پنهان»، فصلنامه پژوهش‌های کیفی در برنامه درسی، سال 2، شماره 6، صص 127-150.
ایلیچ، ایوان (1387)، مدرسه زدایی از جامعه، ضرورت دگرگون سازی نظام آموزش جامعه، الهه ضرغام، انتشارات فرا انگیزش
باربارا، کلوروسو (1392)، قلدر، توسری خور و تماشاچی، ترجمه مرجان فرجی، نشر: جوانه رشد.
بیرامی، منصور؛ هاشمی، تورج؛ فتحی آذر، اسکندر، علائی، پروانه (1392).« قلدری سنتی و سیبری در نوجوانان دختر مدارس راهنمایی: نقش کیفیت ارتباط معلم- دانش آموز»، فصلنامه روان شناسی تربیتی، سال 8، شماره 26، صص 151-175.
بینش، مرتضی؛ کشتی آرای، نرگس؛ یوسفی، علیرضا؛ یارمحمدیان، محمدحسین (1393)، «تجربه‌زیسته دانش‌آموزان از مدرسه: راهنمای عمل برنامه درسی»، مجله علمی پژوهی پژوهش‌های برنامه درسی، دوره 4، شماره 1، صص 61-84.
پودینه، لیلا؛ جناآبادی، حسین؛ پورقاز، عبدالوهاب (1395)، «رابطه سبک‌های فرزندپروری و سبک‌های انضباطی با جرات ورزی دانش آموزان»، مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، شماره 24، صص 21-38.
حبیبی، حمدالله؛ پرداختچی، محمدحسن؛ ابوالقاسمی، محمود؛ قهرمانی، محمد (1390)، «بررسی جو یادگیری محمور مدرسه و ارتباط آن با اثربخشی مدرسه»، پژوهش‌های آموزش و یادگیری، سال 20، شماره 3، صص 101-118.
ذکیانی، فاطمه؛ عبدلی، جواد (1396). «فرهنگ مدرسه و از خود بیگانگی تتحصیلی دانش آموزان: نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی»، فصلنامه پژوهش‌های نوین روان شناختی، سال 12، شماره 45، صص 59-79.
رضایی شریف، علی؛ قاضی طباطبایی، محمود؛ حجازی، الهه؛ اژه ای، جواد (1391)، «بررسی دیدگاه دانش‌آموزان درباره پیوند با مدرسه: یک مطالعه کیفی»، مجله روانشناسی، سال 16، شماره 1، صص 16-35.
رضایی، محمد؛ غلامرضاکاشی، محمدجواد (1384)، «چالش‌های بازتولید هژمونی دولت از طریق گفتمان مدرسه»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 6، شماره 4، صص 34-58.
ضمیران، محمد (1326)، میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: انتشارات هرمس.
عالی، مرضیه؛ شعبانی ورکی، بختیار؛ جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره؛ آهنچیان، محمدرضا (1392). «انقیاد کودکان در نظام آموزشی: نقد تبارشناسانة رویکردهای انضباطی در مدرسه»، مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره 6، شماره 1، صص 5-28
غلامی، محمدتقی؛ قلاوندی، حسن؛ اکبری سوره، پروا؛ امانی ساری بگلو، جواد (1392). «فرهنگ مدرسه و از خودبیگانگی تحصیلی نقش واسطه نیازهای روان شناختی اساسی»، راهبرد فرهنگ، شماره 24، صص 99-116.
غیاثوند، احمد (1394)، «آموزش شهروندی در مدارس شهر تهران؛ آثار و پیامد‌ها (مطالعه تجربی اثربخشی طرح شهردار مدرسه)»، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 23، صص 207-239.
فاضلی، نعمت الله؛ مزین، فرشته (1392)، «خوانش دانش‌آموزان دختر از کدهای پوشش مدرسه در دبیرستان‌های دخترانه تهران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 14، شماره 2، صص 123-152.
فوکو، میشل (1378)، مراقبت و تنبیه، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی
کریمی، جلیل (1393)، «صنعت آموزش تحلیلی انتقادی از آموزش و پرورش»، مطالعات جامعه شناختی، دوره 21، شماره 1، صص 49-64
کرسول، جان (1394)، طراحی پژوهش: رویکردهای کمی، کیفی و روش‌های ترکیبی، مجید خورشیدی، فخرالدین سلطانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی.
گلسر، ویلیام (1393)، مدرسه کیفی، ترجمه علی صاحبی و فاطمه معین الغربایی، تهران: سایه سخن.
گوردون، توماس (1317)، فرهنگ تفاهم در مدرسه، ترجمه پریچهر فرجادی، تهران: آیین تفاهم.
محمدحاضری، علی؛ رضاپور، اسماعیل (1392). «مطالعه برخی عوامل موثر بر بروز مقاومت دانش‌آموزان در باربر هنجار‌های مدرسه بررسی دبیرستان‌های شهر تهران»، مجله جامعه شناسی ایران، دوره 14، شماره 4ریال صص 35-62.
مرادخانی، همایون؛ سبزه ای، محمدتقی؛ اکرمی یوسفیان، وحید (1396). «عقلانیت مدرسه و نظام شهروندی آم: مطالعه موردی دبیرستان‌های پسرانه شهرستان دلفان»، دوفصلنامه پژوهش‌های جامعه شناسی معاصر، سال 6، شماره 111، صص 103-120.
مصرآبادی، جواد؛ پیری، موسی، استوار، نگار (1392). «بررسی تنوع بی انضباطی‌های دانش‌آموزان از دیدگاه معلمان مدارس متوسطه شهر تبریز»، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، سال 12، شماره 48، صص 111-126.
مهدی نژاد، ولی (1390). «دیدگاه دبیران دوره متوسطه در خصوص بی انضباطی کلاسی دانش‌آموزان و راهکار‌های بهبود مدیریت کلاس»، پژوهش‌های آموزش و یادگیری، سال 20، شماره 3، صص 231-242.
ون لیوون، تئو. (1395)، آشنایی با نشانه‌شناسی اجتماعی، محسن نوبخت، تهران: نشر علمی.
هلیدی، مایکل و حسن، رقیه. (1393). زبان، بافت و متن جنبه‌هایی از زبان در چشم اندازی اجتماعی- نشانه شناختی، مجتبی منشی زاده و طاهره ایشانی، تهران: انتشارات علمی.
یعقوبی، علی (1395). «مخالف خوانی‌های دانش‌آموزی و گفتمان مدرسه مطالعه دانش‌آموزان استان گیلان»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 9، شماره 3، صص 138-166.
Arnheim, R. (1974). Art and visual perception. Univ of California Press.
Bawarshi, A. (2000). “The genre function”. College English, 62(3), 335-360.
Danielsson, K. (2016). “Modes and meaning in the classroom–the role of different semiotic resources to convey meaning in science classrooms”. Linguistics and Education, 35, 88-99.
Feng, D., & O’Halloran, K. L. (2012). “Representing emotive meaning in visual images: A social semiotic approach”. Journal of Pragmatics, 44(14), 2067-2084.
Goffman, E. (1959). The presentation of self in everyday life. New York: Anchor.
Gubrium, J., & Holstein, J. (2003). “Analyzing interpretive practice”. In N. K. Denzin & Y. Lincoln (Eds.), Strategies of qualitative inquiry (pp. 214-248). Thousand Oaks, CA: Sage.
Hall, S., Hobson, D., Lowe, A., & Willis, P. (Eds.). (1991). Culture, media, language: Working papers in cultural studies. London: Routledge.
Hodge, R., & Kress, G. (1988). Social semiotics. Ithaca, NY: Cornell University Press
Jensen, M. (2007). “Defining lifestyle”. Environmental sciences, 4(2), 63-73.
Kotthoff, H. (1995). “The social semiotics of Georgian toast performances: Oral genre as cultural activity”. Journal of Pragmatics, 24(4), 353-380.
Kress, G. (1993). “Against arbitrariness: The social production of the sign as a foundational issue in critical discourse analysis”. Discourse and Society, 42, 169-193.
Osher, D., Bear, G. G., Sprague, J. R., & Doyle, W. (2010). How can we improve school discipline?. Educational researcher, 39(1), 48-58.
Peirce, C. S. (1931). Collected papers. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Pike, J. (2008). Foucault, space and primary school dining rooms. Children's Geographies, 6(4), 413-422.
Rao, S., & Perry, C. (2003). Convergent interviewing to build a theory in under-researched areas: principles and an example investigation of internet usage in inter-firm relationships. Qualitative Market Research: An International Journal, 6(4), 236-247
Riege, A. M. (2003). Validity and reliability tests in case study research: a literature review with “hands-on” applications for each research phase. Qualitative market research: An international journal, 6(2), 75-86.
Skiba, R. J., & Peterson, R. L. (2000). School discipline at a crossroads: From zero tolerance to early response. Exceptional children, 66(3), 335-346.
Skiba, R. J., Horner, R. H., Chung, C. G., Rausch, M. K., May, S. L., & Tobin, T. (2011). Race is not neutral: A national investigation of African American and Latino disproportionality in school discipline. School Psychology Review, 40(1).
Sugai, G., Sprague, J. R., Horner, R. H., & Walker, H. M. (2000). Preventing school violence: The use of office discipline referrals to assess and monitor school-wide discipline interventions. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 8(2), 94-101.
Van Leeuwen, T. (1999). Speech, music, sound. Macmillan press LTD
Van Leeuwen, T. (2005). Introducing social semiotics. Psychology Press.
Vannini, P. (2007). “Social semiotics and fieldwork: Method and analytics”. Qualitative Inquiry, 13(1), 113-140.
Vannini, P., & McCright, A. M. (2004). “To die for: the semiotic seductive power of the tanned body”. Symbolic interaction, 27(3), 309-332.
Wallace Jr, J. M., Goodkind, S., Wallace, C. M., & Bachman, J. G. (2008). Racial, ethnic, and gender differences in school discipline among US high school students: 1991-2005. The Negro educational review, 59(1-2), 47.
)