نوع مقاله : علمی
نویسنده
دانشجوی دکترا دانشگاه شهیدبهشتی
چکیده
از زمان شکلگیری دولتهای مدرن، بوروکراسیها به‌ابزار اصلی دولتها برای نیل به‌اهداف توسعهای بدل شدهاند. وجود یک بوروکراسیِ کارآمد، لازمه تحقق اهداف قلمداد شده است. با اینحال در ادبیات جامعه شناسی، به‌ویژه پس از کلاسیک‌ها، بوروکراسی دولتی مورد غفلت واقع شده و نوعی خلاء و آشفتگی مفهومی درباره آن وجود دارد. این مقاله میکوشد تا ضمن بررسی انتقادی آرای تاثیرگذار درباره بوروکراسیِ دولتی[در دو سطح کلاسیک و مدرن] و بررسیِ تقلیلگراییهای آنها، صورتبندی روشنی از آن ارائه کند و در نهایت مدلی مفهومی برای مطالعه تجربی آن به‌دست دهد. این مدل کیفیت بوروکراسی دولتی در هر کشور را وابسته به‌آرایش ساختاری و نهادی خاص آن کشور میداند؛ در واقع زمینه نهادی اصلیترین عامل تعیینکننده کیفیت بوروکراسی است. در این منطق نهادی چند متغیر برجسته میشوند: آرایش قدرت و ویژگیهای ساختار سیاسی، الگوی استحصال منابع و نظام روابط اقتصادی، نوع رابطه دولت و جامعه و در نهایت مسئله قدرت و عاملیت نخبگان. هر کدام از این متغیرها و ابعاد مختلف آنها، با ارجاع به‌برخی موارد تجربی توضیح داده میشوند و دلالتهای آنها برای بوروکراسیهای دولتی معرفی میشوند.
کلیدواژه‌ها
اوانز، پیتر (1382)، توسعه یا چپاول: نقش دولت در توسعه صنعتی، ترجمه عباس مخبر و عباس زندباف، انتشارات طرح نو.
بدیع. برتران، بیرن بوم. پیر (1382)، جامعه شناسی دولت، ترجمه احمد نقیب زاده، نشر قومس.
بلاو، پیتر. می یر، مارشال (1369)، بوروکراسی در جامعه نوین، ترجمه نسرین فرزام نیا، نشر ترجمه.
آلبرو،مارتین (1353)، بوروکراسی در هفت مفهوم، ترجمه ابوالفضل صادق پور و جبیب الله بهزادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بیتهام، دیوید (1392)، ماکس وبر و نظریه سیاست مدرن، ترجمه هادی نوری، تهران: نشر ققنوس.
پارکین، فرانک (1389)، ماکس وبر، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران: انتشارات ققنوس.
دریپر،هال (1383)، نظریه انقلاب مارکس، جلد اول: دولت و بوروکراسی، ترجمه حسن شمس آوری، تهران: نشر مرکز.
فوکویاما، فرانسیس (1396)، نظم و زوال سیاسی، ترجمه رحمان قهرمانپور، نشر روزنه.
کاتوزیان، محمد علی (همایون) (1366)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی، کامبیز عزیزی، تهران نشر مرکز
کارل، تری (1388)، معمای فراوانی: رونق‌های نفتی و دولتهای نفتی، ترجمه جعفر خیرخواهان، تهران: نشر نی.
کامنکا، یوجین (1380)، دیوانسالاری، ترجمه خسرو صبوری، نشر شیرازه.
میگدال، جوئل (1396)، دولت در جامعه: چگونه دولتها و جوامع یکدیگر را متحول ساخته و شکل می‌دهند، ترجمه محمد تقی دلفروز، نشر کویر.
نورث، سی، داگلاس (1379)، ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.
نورث، سی، داگلاس (1385)، اقتصاد نهادی نوین و توسعه، ترجمه فرشاد مومنی، فصلنامه تحول همه جانبه اقتصادی، سال اول، شماره اول، تابستان 1385.
وبر، ماکس (1382)، دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: انتشارات هرمس.
هانتینگتون، ساموئل (1370)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
Acemoglu, D., Ticchi, D., & Vindigni, A. (2011). Emergence and persistence of inefficient states. Journal of the European Economic Association, 9 (2), 177-208.
Avineri, S. (1974). Hegel's theory of the modern state. Cambridge University Press.
Bäck, H., & Hadenius, A. (2008). Democracy and State Capacity: Exploring a J‐Shaped Relationship. Governance, 21 (1), 1-24.
Birnbaum, P. (1981). State, centre and bureaucracy. Government and Opposition, 16 (01), 58-77.
Bowornwathana, B., & Poocharoen, O. O. (2010). Bureaucratic politics and administrative reform: Why politics matters. Public Organization Review,10 (4), 303-321.
Cingolani, L., Thomsson, K., & de Crombrugghe, D. (2013). State Capacity and Bureaucratic Autonomy: their impact on development goals. Maastricht, The Netherlands: Maastricht University. Mimeographed document.
Chibber, V. (2002). Bureaucratic Rationality and the Developmental State1.American Journal of Sociology, 107 (4), 951-989.
Cingolani, L., Thomsson, K., & de Crombrugghe, D. (2013). State Capacity and Bureaucratic Autonomy: their impact on development goals. Maastricht, The Netherlands: Maastricht University. Mimeographed document.
Ertman, Thomas (2005) State formation and state building in Europe, in the handbook of political sociology: states, civil societies and globalization. Edited by Thomas janoski, Cambridge university press.
Evans, P., & Rauch, J. E. (1999). Bureaucracy and growth: A cross-national analysis of the effects of" Weberian" state structures on economic growth. American sociological review, 748-765.
Farazmand, A. (2010). Bureaucracy and democracy: a theoretical analysis.Public Organization Review, 10 (3), 245-258.
Farazmand, ali (2002)administrative reform and development: an introduction, in the administrative reform in developing nations, edited by ali farazmand, preager publisher.
Farazmand, A. (2002). Reorganization, Reform, and Revolution in Contemporary Iran. Administrative Reform in Developing Nations, 125
Fukuyama, F. (2013). What is governance?. Governance, 26 (3), 347-368.
Gupta, V. P. (1987). A study of Conflict Between Political Elite and Bureaucracy. The Indian Journal of Political Science, 48 (1), 133-140
Harris, Kevan)2016) Social welfare Policies and the dynamics of elite and Popular Contention , in power and change in iran: politics of contention and conciliation edited by Daniel brumberg and farideh farahi, indian university press.
Held, David (1993) the development of modern state, in “formations of modernity”, edited by Stuart hall& Bram Gieben, polity press
Heper. Metin (1985). The state and public bureaucracies: a comparative and historical perspective, comparative studies in society and history, vol 27. Issue 1.
Heady, F. (2001). Public administration, a comparative perspective. CRC Press.
James E Rauch, Peter B Evans (2000), bureaucratic structure and bureaucratic performance in less developed countries, journal of public economics. No 75
La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., Shleifer, A., & Vishny, R. (1999). The quality of government. Journal of Law, Economics, and organization, 15 (1), 222-279.
Liou, K. T. (Ed.). (2001). Handbook of public management practice and reform. CRC Press.
Mahoney, J., & Thelen, K. (2010). A theory of gradual institutional change.Explaining institutional change: Ambiguity, agency, and power.
Mann, Michel (1984), the autonomous power of the state: its origins, mechanisms and results, European journal of sociology, vol 25, issue 02.
March, J. G., & Olson, J. P. (1983). Organizing political life: What administrative reorganization tells us about government. American Political Science Review, 77 (02), 281-296.
Mann, Michel (1993) the sources of social power, volume 2, Cambridge university press.
Merriam G, John (2001) Bureaucrats as agents of development in the Middle East, in handbook of comparative and development public administration edited by ali farazmand.
Migdal, J. S. (1988). Strong societies and weak states: state-society relations and state capabilities in the Third World. Princeton University Press.
Miliband, R. (1989). Divided societies: Class struggle in contemporary capitalism. Oxford University Press.
Mohseni, payam (2016). Factionalism, privatization, and the political economy of regime transformation, in Power and Change in Iran: Politics of Contention and Conciliation edited by Brumberg, D., & Farhi, F, Indiana University Press.
Mouzelis, N. P. (1967). Organisatn&Bureaucracy : an analysis of modern theories. Routledge.
Norris, P. (2012). Making democratic governance work: How regimes shape prosperity, welfare, and peace. Cambridge University Press.
Oszlak. Oscar (2005), state bureaucracy: politics and policies, in the handbook of political sociology: states, civil societies and globalization. Edited by Thomas janoski, Cambridge university press.
Oszlak, O. (1973). Indicators of Bureaucratic Performance in Third World Countries: Uses and Limitations. Philippine Journal of Public Administration, 17 (3), 334-53.
Oszlak, O. (1979). CRITICAL APPROACHES TO THE STUDY OF STATE BUREAUCRACY- LATIN- AMERICAN PERSPECTIVE. International Social Science Journal, 31 (4), 661-680.
Palumbo, Antonio (2004), administration, civil services, and bureaucracy, in Blackwell companion to political sociology, edited by Kate Nash& Alan Scott, Blackwell.
Peters, B. G. (2010). Bureaucracy and democracy. Public Organization Review, 1.
Peters, G. (2002). Politics of bureaucracy. Routledge.
Peters, B. G., & Pierre, J. (Eds.). (2008). Politicians, bureaucrats and administrative reform. Routledge.
Poggi, Gianfranco (2006) weber: a short introduction, polity press
Przeworski, A. (2004). The last instance: Are institutions the primary cause of economic development?. European journal of Sociology, 45 (02), 165-188.
Riggs, F. (1979). IN SEARCH OF RATIONAL ORGANIZATION-INTRODUCTION-SHIFTING MEANINGS OF THE TERM BUREAUCRACY. International Social Science Journal, 31 (4), 563-584.
Rothstein, B. (1998). State building and capitalism: the rise of the Swedish bureaucracy. Scandinavian Political Studies, 21 (4), 287-306.
Rothstein, B., & Teorell, J. (2008). What is quality of government? A theory of impartial government institutions. Governance, 21 (2), 165-190.
Skaaning, S. E. (2006). Political regimes and their changes: A conceptual framework (No. 55). CDDRL Working Papers”, Freeman Spogli Institute for International Studies, Stanford University.
Shaw, C. K. (1992). Hegel's Theory of Modern Bureaucracy. American Political Science Review, 86 (02), 381-389.
Skocpol. Theda& Rueschemyer. Dietrich& Evans. Peter (1985) bringing state back in, Cambridge university press.
Van den berg. Axel, Janoski. Thomas (2005) conflict theories in political sociology, in the handbook of political sociology: state, civil societies and globalization, cambridge.
Welch, E. W., & Wong, W. (2001). Effects of global pressures on public bureaucracy: Modeling a new theoretical framework. Administration & Society, 33 (4), 371-40 ).
)