در حالی کسب دانشِ الهیاتی ادیان در کنار دیگر علوم دین پژوهی به جامعهشناس دین توصیه میشود که ملزم است دریافت و اِظهارات خود را از آسیبهای کلامی صیانت نماید. راه حل پوزیتیویستی تاکنون، اجتناب از الهیات برای مصون ماندنِ از سوگیری کلامی بوده است. اما راه حل این مقال، تمیز و تفکیک الهیات است از کلام در گام نخست و سپس تشریح و تحدید مسیرهای ...
بیشتر
در حالی کسب دانشِ الهیاتی ادیان در کنار دیگر علوم دین پژوهی به جامعهشناس دین توصیه میشود که ملزم است دریافت و اِظهارات خود را از آسیبهای کلامی صیانت نماید. راه حل پوزیتیویستی تاکنون، اجتناب از الهیات برای مصون ماندنِ از سوگیری کلامی بوده است. اما راه حل این مقال، تمیز و تفکیک الهیات است از کلام در گام نخست و سپس تشریح و تحدید مسیرهای محتمل رسوخ ملاحظات کلامی است در مطالعه دین. با تجویز استمداد از الهیات، هم ضعفهای جامعهشناسی دین در موضوعشناسی برطرف میشود و هم از برچسب ناروایِ کلامی به جامعهشناسانی که واجد دانش الهیاتی ارزشمندی درباره دین مورد مطالعه خویش هستند، جلوگیری میگردد.
گمان میرود که رفع چند ابهام میتواند بخشی از ایرادات وارده به کتابِ عرفیشدن در تجربة مسیحی و اسلامی و مقالة "مسیرهای محتمل در عرفیشدن ایران" را برطرف نماید؛ بخشی دیگر نیز با مراجعة مجدد به متون و بازبینیِ پس و پیشِ آنها احتمالاً رفع خواهد شد. بازگویی مدعا در عناوین مورد اشکال و برخی محاجههای مصداقی با نقدهای وارده، بیش از ...
بیشتر
گمان میرود که رفع چند ابهام میتواند بخشی از ایرادات وارده به کتابِ عرفیشدن در تجربة مسیحی و اسلامی و مقالة "مسیرهای محتمل در عرفیشدن ایران" را برطرف نماید؛ بخشی دیگر نیز با مراجعة مجدد به متون و بازبینیِ پس و پیشِ آنها احتمالاً رفع خواهد شد. بازگویی مدعا در عناوین مورد اشکال و برخی محاجههای مصداقی با نقدهای وارده، بیش از آن که به قصد پاسخ باشد، در حُکم مرور و تکملهایست بر مباحث عرفیشدن؛ زیرا آنقدر که مدعا طالبِ نقد است، نقدها مستحق پاسخ نیستند و بیش از تقابل، بهتر است از آنها استقبال کرد.
1. لزوم تدقیق مفهومی و تطابق نظری
در مواجهه با یک مفهوم یا نظریة جدید، اولین خطورهای که در ذهن ایجاد میشود این پرسش است که آن تا چه حد با واقعیتهای تاریخی و جاری جوامع مختلف مطابقت دارد. همین عطف توجه ذهنی است که فرد را وامیدارد تا پس از تحصیل برداشتی صائب و دقیق از آن مفهوم یا نظریه، به بررسی میزان مطابقت با واقعیتهای پیرامونی جامعة خویش بپردازد. این تمام محتوا و مسیری است که در کتاب مورد نقد اتخاذ شده است و هرگونه انتظار و انتساب بیش از این به آن، البته خارج از غرض مقصود و بضاعت محدود آن است.